مناظره‌ای حول آفرینش پستی‌ها

یکی از مخاطبان پرسید: چرا خدا چیزهای پست و بی‌ارزش آفریده؟
من: خدای متعال هیچ چیزی رو پست یا بی‌ارزش نیافریده، حتی یک پشه‌ی بسیار کوچک در اوج کمال آفریده شده تا حدی که همین پشه کوچک  دانشمندان رو به شگفتی وا داشته، قرآن هم تاکید می کنه: «الَّذي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْ‏ءٍ خَلَقَه[سجده / 7] خدا همان كسى است كه هر چه را آفريد نيكو آفريد». لذا ما در خلقت چیز پست و بی‌ارزش نداریم.

مخاطب: این رو که نمی‌تونید انکار کنید که خدا خودش بعضی چیزها رو نجس اعلام کرده؟ یعنی بی‌ارزشن دیگه.
من: ببین دوست عزیز، بین احکام فقهی و اصل خلقت فرقه؛ ممکنه موجودی از موجودات الهی دارای آثار خاصی از حیث فقهی باشه، ولی اون احکام اصلا ربطی به اصل خلقتش نداره، مثلا سگ و خوک که نجس العینن، حتی نجاسات انسان و...، از حیث آثار وجودی و موجود بودن، دارای خیر و کمال هستن و خلقت‌شون خیر بوده، اما به خاطر اعمال عبادی انسان آثار و احکام فقهی خاصی پیدا کردن که ربطی به خلقت‌شون نداره.

مخاطب: چطور ربط نداره، وقتی گفته نجسن، یعنی بی‌ارزشن دیگه. 
اینکه خدا بعضی چیزها رو نجس اعلام کرده، به خاطر دلایل بهداشتی یا مسائل معنوی بوده، یعنی مردم برای سالم موندن و پرهیز از بیماری جسمی یا روحی، باید از بعضی چیزها که اسلام اونا رو نجس دونسته پرهیز کنند و گرنه حتی نجاسات هم به خودی خود، پست و بی ارزش نیستند، مثلا «منى» هرچند نجسه؛ اما بی ارزش نیست و باعث تداوم نسل موجوداته و خدا حتی پيغمبران برگزيدش رو از اون آفریده؛ یا همین «خونی» که در بیرون بدن نجسه، شرط اصلی زنده بودن موجوداته و نیز «ادرار» و «مدفوع» كه نجس‌اند، نتیجه پالایش مواد مصرفی انسانند، «سگ» و «خوک» نیز به خودی خود بد نیستند و آفرینش اونا هم حکمت داره. مثلا تو روایت اومده: «خداوند به حضرت موسی (علیه السلام) وحی کرد ای موسی! موجودی را بیاور که از تو پست تر باشد، حضرت لاشه سگ مرده ای را دید و خواست آن را ببرد که پشیمان شد و آن را رها کرد، در این حال خداوند به او وحی نمود که اگر موجودی را می آوردی تو را از دیوان نبوت خلع می کردم.»[منهاج البراعة، ص95] پس سگ یا دیگر حیوانات پست نیستند.

مخاطب: آیا فوایدی هم دارن؟
بله، مانند سگ های شکاری، سگ های نگهبان، سگ هایی که امروزه در کار تجسس و نجات انسان ها به خدمت گرفته می شوند و... طبیعیه که حکمت خلقت شون به این بخش از منافعش باز می گرده. اگر این گونه نباشد که هیچ موجودی را نمی توان یافت که خیر محض باشد، حتی اگر اشرف مخلوقات یعنی انسان باشد. پس  فواید حیوانات و حشرات، جمادات و... لزوماً استفاده از گوشت آنها برای خوردن نیست. یک موجود می تواند نجس باشد، خوردن گوشتش نیز حرام باشد، اما فواید دیگری داشته باشد و فلسفۀ خلقتش در آن نوع استفاده باشد؛ مانند سگ و خوک حتی مدفوع و منی، ... .

مخاطب: آخر بعضی موجودات واقعا پست و حقیرند مثلا همین مگس موذی و مانند اون؟
من: اتفاقا در روایتی اسلامی آمده: منصور (خلیفه ستمگر عباسی) که از دست مگسی کلافه شده بود به امام صادق (علیه‌السلام) همین اعتراض رو کرد و گفت:  خدای متعال براى چه مگس را آفرید؟ امام فرمود: تا به سبب آن جباران را ذلیل گرداند.[مناقب آل ابی طالب، ج 4، ص 251] البته، پاسخ امام به مقتضای حال و کنایه به تکبر منصور بوده و تمام حکمت خلقت مگس نیست، چنانکه دانشمندان اعتقاد دارند «مگس ها می توانند مثل ماهرترين پزشک ها به کمک درمان بيماران بيایند»[باشگاه خبرنگاران جوان، کد خبر: ۵۴۳۵۹۸۶]

مخاطب: ممنونم از وقتی که گذاشتید.
من: اگر به وجوه متعدد حکمت الهی در آفرینش بیندیشیم دچار اشتباه نخواهیم شد موفق و پیروز باشید.

__________________________________________
هاشمى خويى، ميرزا حبيب الله، منهاج البراعة في شرح نهج البلاغة (خوئى) - تهران، چاپ: چهارم، 1400 ق، ص95. «أَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَوْحَى إِلَى مُوسَى‏ ع إِذَا جِئْتَ لِلْمُنَاجَاةِ فَاصْحَبْ مَعَكَ مَنْ تَكُونُ خَيْراً مِنْهُ- فَجَعَلَ مُوسَى لَا يَعْتَرِضُ [يَعْرِضُ‏] أَحَداً إِلَّا وَ هُوَ لَا يَجْسُرُ [يَجْتَرِئُ‏] أَنْ يَقُولَ إِنِّي خَيْرٌ مِنْهُ فَنَزَلَ عَنِ النَّاسِ وَ شَرَعَ فِي أَصْنَافِ الْحَيَوَانَاتِ حَتَّى مَرَّ بِكَلْبٍ أَجْرَبَ فَقَالَ أَصْحَبُ هَذَا فَجَعَلَ فِي عُنُقِهِ حَبْلًا ثُمَّ مَرَّ [جَرَّ] بِهِ فَلَمَّا كَانَ فِي بَعْضِ الطَّرِيقِ شَمَّرَ الْكَلْبَ‏ مِنَ الْحَبْلِ وَ أَرْسَلَهُ فَلَمَّا جَاءَ إِلَى مُنَاجَاةِ الرَّبِّ سُبْحَانَهُ قَالَ يَا مُوسَى أَيْنَ مَا أَمَرْتُكَ بِهِ قَالَ يَا رَبِّ لَمْ أَجِدْهُ فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَوْ أَتَيْتَنِي بِأَحَدٍ لَمَحَوْتُكَ مِنْ دِيوَانِ النُّبُوَّةِ.»
ابن شهر آشوب مازندرانی، مناقب آل ابی طالب علیهم السلام، ج 4، ص 251، مؤسسه انتشارات علامه، قم، 1379.