- انسان در فضای مجازی هم دارای هویت -ولو مجازی- است و از خود افعالی را صادر می کند که تمام این اعمال برای او ثبت و ظبط می شود، قطعا هر جا پای عمل به میان آید، انسان هم نیاز به اخلاق دارد.
رعايت اخلاق در حوزه فضاي مجازي از بعضي جهات مهم‌‌تراز فضای حقیقی است. فرد در اين حوزه ناشناس است و با توجه به مخفی بودن هويتش به راحتي مي‌تواند فعاليت كند و معمولا به خاطر همین ناشناس بودن، انسان وسوسه به زیر پا گذاشتن اخلاق می شود. ضمن اين كه مخاطب بسيار زياد اين حوزه، مسئوليت را افزايش مي‌دهد زيرا هر رفتاري از حوزه تاثير بسيار زيادي برخوردار است و مي‌تواند از آثار فراواني (چه مثبت و چه منفي) برخوردار باشد.
به عنوان مثال غيبت كردن به صورت نوشتاري نيز غيبت است وتمام احكام غيبت را نيز دارد. در استفتاءات مراجع تقليد نيز با توجه به پرسشهاي مخاطبان ، برخي از اين مسائل مطرح شده است.
نكته پاياني تاكيد بر اين مطلب است: درست است كه ابزارهاي انسان متنوع و متحول شده است اما انسان و احكام اخلاقي او تغيير نمي‌كند.
فرق اخلاق در فضاي مجازي و حقيقي چيه؟ آيا همه حوزه هاي اخلاق در فضاي حقيقي را شامل مي شود؟ چه فايده اي دارد؟ كتابهايي در اين زمينه نوشته شده است؟
از سوال خوب، دقيق و كاربردي شما تشكر مي‌كنم. ابتدا جوابي كوتاه عرض مي‌كنم بعد آن را توضيح مي‌دهم: هر كجا انسان فعاليت دارد، اخلاق بايد بر او حاكم باشد، چه فضاي مجازي و چه فضاي حقيقي؛ و شايد نياز به اخلاق در حوزه مجازي بيشتر و مهمتر باشد.
يكي از بحث‌هاي اخلاق كاربردي، بحث اخلاق در فضاي مجازي است.توجه داريد كه رعايت قوانين در حوزه‌ي مجازي لازم است و بحثي كه ما مطرح مي‌كنيم، فراتر از قوانين است و دستورات قانوني، الزامي و لازم الاجرا است.
اخلاق فناوري اطلاعاتي يكي از جديدترين مباحثي است كه در اخلاق كاربردي مطرح شده است. باتوجه به استقبال وسيعي كه جامعه ما و بخصوص قشر جوان از اينترنت و ارتباطات شبكه اي داشته است و تاثيرات عميق و گسترده اي كه فضاي سايبر بر وجوه مختلف جامعه ما دارد، بجا و لازم است تا مسائل اخلاقي درباره فناوري اطلاعات مورد كنكاش قرار گرفته و ديدگاه اسلامي در باب موضوعات جديديكه حول اين محور پديد آمده است، روشن شود.
اما غير از مقالات و گفتگوهايي كه در اين‌باره وجود دارد، دو كتاب را به شما معرفي مي‌كنم:1- اخلاق فناوري اطلاعات، نوشته حميد شهرياري، ناشر: دانشگاه قم2- چالشهاي اخلاقي در عصر اطلاعات؛ جستاري در اخلاق اطلاعات، نوشته عليرضا ثقة الاسلامي ، ناشر: نشر چاپار.
در نگاهي كلي و اجمالي مي توان گفت : اخلاق فناوري اطلاعات موضوعي ميان رشته اي است كه بحث از آن نيازمند آشنايي و تخصص در 2 حوزه اخلاق و حوزه فناوري اطلاعات است. اين بحث به مسائلي اختصاص دارد كه كاربرد و گسترش فناوري اطلاعات موجب آن شده است. هدف از بحث آن است كه به پرسشهايي پاسخ گويد كه مربوط به بنيان هاي ارزشي افعال و مسئوليت هاي افراد در حوزه فناوري اطلاعات است. علاوه بر آن مي توان از سياست هاي دولتي در قبال زيربناهاي اخلاقي حوزه فناوري اطلاعات نيز بحث كرد.
رعايت اخلاق در حوزه فضاي مجازي از بعضي جهات مهمتر است. فرد در اين حوزه ناشناس است و با توجه به مخفي بودن هويتش به راحتي مي‌توان فعاليت كند. ضمن اين كه مخاطب بسيار زياد اين حوزه، مسئوليت را افزايش مي‌دهد زيرا هر رفتاري از حوزه تاثير بسيار زيادي برخوردار است و مي‌تواند از آثار فراواني (چه مثبت و چه منفي) برخوردار باشد.
به عنوان مثال غيبت كردن به صورت نوشتاري نيز غيبت است وتمام احكام غيبت را نيز دارد. در استفتاءات مراجع تقليد نيز با توجه به پرسشهاي مخاطبان ، برخي از اين مسائل مطرح شده است.
نكته پاياني تاكيد بر اين مطلب است: درست است كه ابزارهاي انسان متنوع و متحول شده است اما انسان و احكام اخلاقي او تغيير نمي‌كند و اين مضمون همان فرمايش حضرت صادق عليه السلام است كه فرمودند: حلال محمد صلي الله عليه و آله تا روز قيامت حلال است و حرام او تا روز قيامت حرام است.
برگرفته از پرسمان نهاد رهبری
